Wurgcontracten’ of terechte eisen?
Artikel in ED van woensdag 16 juli 2014: Veel zorgaanbieders vinden dat de zorgverzekeraars hun de duimschroeven aandraaien
‘ Wurgcontracten’ of terechte eisen?
Zomaar een ochtend in een fysiotherapiepraktijk aan de rand van Eindhoven. De praktijkhouder zit met zijn handen in het haar. Hij heeft onlangs per aangetekende brief van CZ te horen gekregen dat hij bovengemiddeld scoort op de behandelingsindex die de grootste zorgverzekeraar in de regio hanteert. Oftewel: u behandelt te veel. Hij moet nu stapels dossiers aanleveren om aan te geven dat het allemaal te verantwoorden is. Anders kunnen ze hem gaan korten. De fysiotherapeut zegt dat hij relatief veel mensen met chronische aandoeningen, zoals ook MS, behandelt. „Maar ik ben niet doelmatig genoeg.” Met zijn naam durft hij niet in de krant.
De zorgverzekeraar draait hem de duimschroeven aan, zoals veel andere zorgaanbieders dat ervaren. Fysiotherapeuten, logopedisten, artsen, psychologen; ze vinden dat de macht van de verzekeraars in de zorg onevenredig groot is geworden. Het draait niet meer om kwaliteit, doelmatigheid is het nieuwe toverwoord, maar dat draait louter nog om het besparen van geld – klinkt het. En dat zou ten koste gaan van de patiënt.
Over de noodzaak om kosten te besparen is iedereen het eens. In 2003 kostte de zorg in Nederland 63 miljard euro, tien jaar later was dat bedrag gestegen tot 96 miljard. Om die kostenexplosie te beteugelen, heeft de politiek de bal bij de zorgverzekeraars gelegd. Zij dienen kritisch te kijken of het niet goedkoper, efficiënter en minder kan.
De meeste zorgverleners sluiten jaarlijks contracten met de verzekeraars af om de kosten voor behandelingen rechtstreeks bij hen te kunnen declareren. Ze hebben zich dus ook geconformeerd aan de aanpak om ‘audits’ – onderzoeken naar hun administratie – uit te laten voeren. En ze zijn óók akkoord gegaan met de uurtarieven, ook al zijn die in hun ogen te laag. ‘Wurgcontracten’, noemen veel zorgverleners die. Zonder contract kunnen patiënten gewoon naar hun toe blijven komen maar hoeft de verzekeraar de rekeningen maar voor tachtig procent te vergoeden.
Dat betekent bijbetalen en dus gaan veel mensen toch maar naar een logopedist of fysiotherapeut die wél een contract heeft met de zorgverzekeraar.
De verzekeraars stellen dat de gecontracteerde aanbieders gegarandeerde kwaliteit leveren. Ze willen de ondoelmatige behandelaars gaan weren. De aanbieders zeggen op hun beurt dat ze helemaal niet op kwaliteit worden geselecteerd of gecontroleerd, maar puur op kosten. Dat constateerde de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) ook in een onderzoek.
Eind juni is de inkoopmacht van de zorgverzekeraars verder vergroot. De Tweede Kamer stemde in met een wijziging van de Zorgverzekeringswet. Er komt een derde type zorgpolis bij. In de nieuwe goedkopere polis worden alleen behandelingen en zorg vergoed die door gecontracteerde zorgverleners worden geleverd. Daartoe behoren voorlopig alleen ziekenhuizen, medisch specialisten en psychologen. Huisartsen, apothekers, verloskundigen, fysiotherapeuten, wijkverpleegkundigen, tandartsen, logopedisten en diëtisten vallen hier dus nog buiten.
Het idee is dat de verzekeraars gerichter kunnen ‘inkopen’ en dus geld besparen. Mensen die voor de nieuwe polis kiezen, betalen minder premie maar kunnen dus straks ook niet meer bij ieder ziekenhuis of specialist terecht. Uiteindelijk moet dit structureel een miljard gaan opleveren.
Zorgverzekeraars Nederland (ZN) meent dat dit nog niet ver genoeg gaat. De koepel van verzekeraars vindt dat ook huisartsen en wijkverplegers contracten met zorgverzekeraars móeten afsluiten. De topbestuurder van de ZN is André Rouvoet. Naast de voormalige fractievoorzitter van de ChristenUnie werken er meer ex-politici in de top van de grote zorgverzekeraars. Ex-minister Ab Klink (CDA) is bestuurslid bij VGZ, Roger van Boxtel is behalve topman van Menzis ook Eerste Kamerlid van D66.
De lijntjes met Den Haag zijn dus kort, of zelfs direct. Door de minderheidscoalitie VVD-PvdA in de Eerste Kamer is de politieke invloed van dat orgaan toegenomen.
De liberale minister Schippers (VVD) van Volksgezondheid legt volgens criticasters te veel macht neer bij de zorgverzekeraars.
Dat vindt ook DSW, een kleine, recalcitrante zorgverzekeraar. Topman Chris Oomen heeft zich in een open brief fel gekant tegen de concentratie van teveel macht bij de grote vier – CZ, Menzis, Achmea en VGZ – waar samen negentig procent van alle mensen verzekerd zijn.
Oomen vindt de inperking van de vrijeartsenkeuze, door de wijziging van artikel 13, een slechte zaak. Oomen meent dat de solidariteit in het stelsel op het spel staat.
Dat vinden ook belangenorganisaties van zorgaanbieders en patiënten, zoals het landelijk platform GGZ, en de vakbonden. Ze wijzen erop dat sinds de invoering van de marktwerking in 2006 de zorgverzekeraars enorme winsten hebben gemaakt. Van 2007 tot en met 2013 was dit samen netto een kleine zes miljard. Dat ging vooral naar de eigen vermogens van de zorgverzekeraars (4,5 miljard) die daardoor soms ver boven de door De Nederlandsche Bank vereiste voorgeschreven buffers zijn gekomen. De zorgverzekeraars zeggen de reserves nodig te hebben gelet op de AWBZ-taken die ze erbij gaan krijgen en waar de overheid niet genoeg geld voor over heeft.
„De zorgpremie is de nieuwe woekerpolis geworden. En voor ons is het slikken of stikken”, zegt de fysiotherapeut, aan de rand van Eindhoven. Vanuit zijn kantoortje roept hij een vaste klant erbij. Deze oudere man heeft de ziekte van Bechterew. Hij komt hier vijf dagen in de week.
Alleen door fysiotherapie en sporten onder medische begeleiding kan hij blijven functioneren, zegt de man. „Maar ik moet jou er eigenlijk uitgooien, om mijn gemiddelde niet te hoog te laten worden”, zegt de fysiotherapeut cynisch.
Zorgverzekeraars vinden dat onterecht een schrikbeeld wordt opgeworpen. Maar er mogen best wat eisen worden gesteld om de medische noodzaak te verantwoorden, zeggen zij. Om het allemaal betaalbaar te houden voor iedereen.
Veel zorgaanbieders vinden dat de zorgverzekeraars hun de duimschroeven aandraaien.